Bizimyol.info "TRT Haber"ə istinadən xəbər verir ki, Səlcuq Universiteti Tibb Fakültəsi Nevrologiya kafedrasının müdiri olan professor Öztürkün fikrincə, dünya miqyasında 21-ci əsr üçün böyük təhlükə olaraq, təyin olunan iqlim dəyişikliyi mövsüm normalarının üzərində temperaturlara səbəb olur. Hava istiliyinin artmasının beyin və damar xəstəlikləri üçün risk faktorudur. Həkim qeyd edib ki, isti havalarda damarlar genişlənir, tərləmə sürəti artır, maye miqdarı azalır, qan daha çox konsentrasiya olur. Təzyiq artır, ürək ritmində pozuntular baş verir.
Öztürkün fikrincə, həddindən artıq istilər və hava çirkliliyi beyin və damar sağlamlığını təhdid etməklə yanaşı, bütün dünyada ölümcül xəstəliklərə səbəb olur.
"Hesabatlarda dünyada çirkli hava və iqlim dəyişikliyi səbəbindən hər il təxminən 12 milyon insanın həyatını itirdiyi bildirilir. Bunların 2,5 milyonu beyin-damar xəstələridir. Biz COVID dövründə çox narahat olduq və xalqımız həyatını itirdi. Tədbirlər gördük, əslində bu vəziyyətlər üçün eyni ehtiyat tədbirləri və eyni həyəcan vəziyyətindən istifadə edilməlidir”-deyə Öztürk qeyd edib.
Həkim bildirib ki, havanın temperaturu həm tərləmə, həm də damarların genişlənməsi səbəbindən bədənimizdə və damarlarımızda dövr edən suyun miqdarını azaldır. Bu səbəbdən də bol maye içməliyik. Maye qəbuluna heç vaxt laqeyd yanaşmaq olmaz. Ağır, həzm edilməsi çətin olan qidalardan uzaq olmaq lazımdır. Daha çox tərəvəz, meyvələr və yüksək maye tərkibli qidalar istehlak edilməlidir.
“Özümüzü qorumaq üçün fərdi tədbirlər görməli, soyuq içkilərlə bədən istiliyimizi mümkün qədər aşağı salmağa çalışmalıyıq. Mümkün qədər yaşıllıqlarda zaman keçirməliyik”-deyə həkim qeyd edib.
Mütəxəssislərin fikrincə, isti havalarda xüsusilə təzyiq xəstələrində beyin qansızmalarında artım müşahidə olunur. Beyin qanamasının bir çox növləri olmasına baxmayaraq, onları sadəcə olaraq beyni qidalandıran damarların divarlarının qopması kimi təsvir etmək olar, nəticədə qanın beyinə və yaxud ətrafına sızması, beyin toxumasına ziyan vurması və ya sıxılması baş verir.
Məşhur inancın əksinə olaraq, beyin qanaması yalnız yaşlı insanlarda deyil, qanaxmanı asanlaşdıran anevrizma - damarda qabarcıq və arteriovenoz malformasiya damar topu kimi əsas sistem və ya damar xəstəlikləri olan gənclərdə də müşahidə oluna bilər.
Həddindən artıq istidə beyin qanamasına səbəb olan ən mühüm amillər orqanizmin susuzlaşması və temperatur balansının pozulmasıdır. Bədən istiliyi günəş altında, xüsusilə yüksək rütubətli mühitlərdə yüksəlir və bu temperatur artımı maye-duz mübadiləsi yolu ilə birbaşa və ya dolayı yolla beyin damarlarına təsir göstərə bilər.
Maye və duz itkisi dəridən tərləmə və temperaturun artması ilə birbaşa buxarlanma yolu ilə bədəndən baş verir. Artan maye və duz itkisi səbəbindən qan təzyiqində sürətli dəyişikliklər baş verə bilər və qan laxtalanma sistemində pozulmalar baş verə bilər. Nəticədə beyində qan dövranını müəyyən tarazlıqda saxlayan mexanizmlər pozulur və bu pozulmalar beyin funksiyalarının pisləşməsinə, insult və ya beyin qanamasına səbəb olur. Bədən istiliyi 40 C-dən artıq olduqda beyin funksiyasının ağır və ciddi itkiləri baş verir.
Ürəkbulanma, qusma, bayılma və qəfil huşun itirilməsi beyin qanamasının ən tipik əlamətləridir. Xəstəlik tibbi izləmə ilə asanlıqla idarə oluna bilən kiçik qanaxma şəklində baş verə bilər və ya həyati təhlükəsi olan səviyyələrə çata bilər. Odur ki, xəstə vaxt itirmədən tibb müəssisəsinə aparılarsa, beyin qanamasından yaranan zərər minimuma endirilə bilər.
Həddindən artıq istidən yaranan beyin qanaması əslində qarşısı alına bilən bir xəstəlikdir. Xüsusilə temperaturun 32 dərəcə C, rütubətin 65-70 faizdən çox olduğu havalarda daha diqqətli olmaq lazımdır.
Günəş şüalarının yerə perpendikulyar gəldiyi saat 11.00-dan 15.00-a qədər çox zəruri olmadıqda çölə çıxmamalısınız. Əgər bu da mümkün deyilsə, mütəmadi olaraq maye qəbul edilməli, qəhvədən qaçınılmalıdır. Lazımsız gərgin fəaliyyətlərdən çəkinmək lazımdır.
İncə, açıq rəngli və yüngül geyimlərə üstünlük verilməli, papaqlardan istifadə xüsusilə təşviq edilməlidir.
Tez-tez isti duş qəbul etməklə bədən istiliyinin yüksəlməsinə icazə verilməməlidir.
Ehtiyat tədbirləri görülmədikdə, istilik vurması deyilən vəziyyət çox tez inkişaf edir və simptomlar görünəndə insan özünü qorumaq üçün çox gec olur.
İradə Cəlil, Bizimyol.info
